Startpunt/eindpunt: Den Haag Hollands Spoor, aantal kilometers: 10, horeca onderweg: Capriole Café, Kompaan en Loetje

Den Haag acht keer anders

In het najaar 2023 verschijnt de wandelgids “Den Haag acht keer anders” met acht verschillende themawandelingen door de Hofstad. Dit is de vierde wandelgids in de reeks, die routemaker Gerard Goudriaan ontwikkelde. Hij bracht eerder de gidsen “Amsterdam acht keer anders”, “Utrecht acht keer anders” en “Rotterdam acht keer anders” uit. Vier wandelingen uit de gids staan al op Wandelzoekpagina. Op een zonnige zaterdag wandel ik de wandelroute “Den Haag Street Art en herleefd erfgoed”, die onder andere over het Binckhorstterrein en door het Laakkwartier gaat.

Change maker bij de Haagse Hogeschool

Ik start de wandeling bij Den Haag Hollands Spoor. Dit station heeft in de afgelopen jaren een facelift gehad en de achterkant van het station is niet meer zo grauw zoals het was. Achter het station ligt het complex van de Haagse Hogeschool. Ik wandel tussen de gekleurde studentenwoningen door en kom op een stenig plein. Op één van de muren is een muurschildering van acht meter breed en vijftien meter hoog aangebracht. Het is de mural “Change maker” van graffiti artiesten Karski & Beyond. Het is een eerbetoon aan mensenrechtenactivisten.  Op deze enorme muurschilderij staan de jong klimaatactiviste Greta Thunberg en Breta en Vitaly uit Honduras. De laatste twee verloren hun leven in gevecht voor de rechten van inheemse gemeenschappen.  

Ik wandel tussen de gebouwen door en ik kom bij het water. De zon schittert in het water en ik zie roeiers in een lange roeiboot. Het is perfect weer om een stukje te roeien. Op de kant laat een nijlgans van zich horen. Ik ga de brug over en maak nog een foto van de Laak. Ik steek het kruispunt over en ik sta voor de statige poort van het voormalig Slachthuisterrein.

Voormalig Slachthuisterrein

Ik wandel tussen de twee poortgebouwen door en zie op een groot grasveld drommen met kinderen klimmen en klauteren op de speeltoestellen. Hun ouders kijken toe. Op de plek waar kinderen vredig spelen, was tussen 1911 en 1985 een slachthuis. De twee portierswoningen aan het begin van het terrein waren ontworpen door de stadsarchitect Adam Schadee.

In 1992 is begonnen met de inrichting van het immense terrein. De architect Aldo Rossi maakte een ontwerp van het stadsdeelkantoor en de woningen eromheen. Ik sta even onder het stalen construct van gebouw de Galleria. Op de muur is een gedicht. Het is geschreven door Nelly Lausberg van Os.

Bril

Ik zoek
mijn roze bril.
Ik ben hem
al een tijdje kwijt.

En wat ik zie,
is grauwe
werkelijkheid.

Dan krijg ik
van mijn
kleine meid,

Haar eigen roze bril.
Wat ik nu zie,
wellicht gekleurd,
verwondert mij.

Street Art aan de Laakweg

Ik loop richting het water. Ik wandel over een klein paadje met aan de ene kant lage flats en aan de andere kant knotwilgen. De woonblokken zijn voorzien van indrukwekkende Street Art. Ook deze murals zijn van de hand van Karski & Beyond. De bewoners wonnen de muurschilderingen met een prijsvraag van Mijn Thuis.

Molenwijk met de Laakmolen

Ik steek weer een straat over en kom in het Laakkwartier Noord. Aan de overkant van de Noordpolderkade zie ik het kunstwerk van de kunstenaar Klingers. Hij liet zich voor de enorme tafel en blauwe theepot inspireren door de Amerikaanse Popart kunst. Aan het eind van het water staat de Laakmolen.

De oudste nog bestaande molen steekt vreemd af tegen de sociale woningbouw met satellietschotels. Deze wijk wordt door de Hagenaars ook wel Molenwijk genoemd.  

Ik ga een drukke weg over en verlaat het Laakkwartier en wandel richting het bedrijventerrein de Binckhorst.

De Binckhorst

De Binckhorst is een gemengd bedrijventerrein met grote bedrijfsverzamelgebouwen zoals de Bink 36 en de Caballero Fabriek. Ook vind je er de gebouwen van de voormalige Gemeentelijke Gasfabriek en kantoorlocaties van KPN. De gemeente Den Haag transformeert een groot deel van het gebied in een woonwijk met enkele duizenden woningen.

Een aantal jaar geleden maakte ik al een wandeling door het gebied. Het terrein is in de korte tijd alweer zoveel veranderd. Toen kon ik nog bij Kasteel De Binckhorst komen, nu is het kasteel uit de 17^de eeuw omringd door bouwhekken. De Binkhorst is vernoemd naar dit landgoed.

Fokkerhaven en Anthony Fokkerschool  

Ik wandel verder tussen de bouwhekken en over de zandpaden gecreëerd door bouwverkeer en ik kom bij de Fokkerhaven. In het voormalige industriële pand zit Capriole Café, waar je kunt ontbijten, lunchen, borrelen en dineren. Het café heeft ook een eigen koffiebranderij. Ik kijk even binnen bij het café en de eigenaar vertelt me dat het over een half uur opengaat voor lunch.

Ik sta even stil bij een graffiti werk van kunstenaars Zesta en Page 33. Ik wandel weer verder langs de bouwhekken en passeer de voormalige Anthony Fokkerschool.

Ooit zat hier de opleiding voor vliegtuigtechniek. De gemeente herontwikkelde het gebouw tot evenementenhal.  

Street Art bij Skatepark Sweatshop

Wie van graffiti houdt, kan zijn hart ophalen bij Skatepark Sweatshop. Het grootste skatepark van de regio Den Haag is zowel binnen als buiten voorzien van kleurige murals. Ik loop over het terrein en ik zie jongens met stepjes rollen over de halfpipes.

Ik blik even binnen en een groepje kinderen met kleine stepjes en helmpjes staat in een rijtje om de eerst tricks van het skaten te leren. Het is een koddig gezicht. Ik zet nog een aantal murals op de kiek.

Bij de Binckhorstlaan zie ik op één van de panden een opvallend duo. Het zijn de “Binck Twins” van mijn favoriete kunstenares Berry Holslag. Je vindt veel van haar keramische figuren in Den Haag en omgeving.

Maanplein en de Apollo maanlander

Ik steek de Binckhorstlaan over en ik heb een fraai uitzicht op de voormalige Caballero Fabriek. Bij het Maanplein wandel ik tussen de rode gebouwen van het hoofdkwartier van KPN. Een deel van de gebouwen zijn omgebouwd tot luxe appartementen. Ik neem de trap richting het gebouw van Apollo 14.

Op de muur naast de trap hebben de graffitikunstenaars Adrenaline en Graphic Sense een muurschildering gemaakt van een Apollo maanlander.

Binckhorsthaven en de gouden duif

Ik kom bij de Binckhorsthaven en het indrukwekkende terrein van de betoncentrale. Hier werden de grondstoffen voor het bedrijf per schip aangevoerd. Als je goed kijkt zie je op de kraanbaan een gouden duif.

De gouden vogel is afkomstig is van het kantoor van vastgoedontwikkelaar AM in Utrecht. Voor de Floriade Haarlemmermeer 2002 maakte kunstenares Marte Röling maar liefst drie van deze enorme gouden duiven van kunststof bekleed met bladgoud.

Eén duif is geland op het dak van Museum de Fundatie in Zwolle. Een andere duif zit in de binnentuin van het stadsdeelkantoor ZuiderAmstel in Amsterdam.

Ik wandel om de haven heen en passeer bierbrouwerij Kompaan. Ik loop richting de Caballero Fabriek, een bedrijfsverzamelgebouw waar vroeger de sigarettenfabriek van Laurens in zat.

De Caballero Fabriek

Van 1953 tot 1995 werden in dit pand sigaretten onder verschillende merknamen gemaakt. De Caballerosigaret was één van de bekende merken, die ze hier produceerden. Vanaf 2006 is de oude fabriek ontwikkeld tot multifunctioneel bedrijfsverzamelgebouw.

Ik wandel langs een electriciteitshuisje, waar graffitikunstenaar Klash het heden en het verleden van de fabriek herenigt. Ik loop even over het terrein en in het voormalig ketelhuis zie ik biefstukkenrestaurant Loetje.

Beschermheilige St. Barbara en een haan en kippen

Ik verlaat het oude fabrieksterrein en wandel tussen garageboxen, waar nog kleine bedrijfjes zitten. Bij de Wegastraat zie ik op de muur van het transformatorgebouw van Stedin de mural van kunstenares Lily Brik. Het stelt de beschermheilige St. Barbara voor. De begraafplaats St. Barbara van de Binckhorst is naar haar vernoemd.

Aan de voorkant van het gebouw is nog een enorme muurschildering aangebracht. Het werk is wederom van de artiesten Karski & Beyond. De kunstenaars verwijzen met de geschilderde auto’s naar de autosloperijen van het industrieterrein. De kippen en de haan scharrelen nog steeds op de Binckhorst.  

Bink36

Ik heb het laatste deel van mijn wandeling ingezet en ik struin richting de Bink36, het voormalig complex van de PTT Post. In het bedrijfsverzamelgebouw zitten creatieve bedrijven en op de bovenste verdieping een rooftopbar.

Tweede Gemeente Gasfabriek

Ik wandel onder het spoor door en loop langs betonnen schotten, waar vroeger veel bedrijven zaten. Niet echt een gezellige plek om te wandelen. Ik kom bij de poort van het oude Gasfabriek Terrein. Ooit zat hier de Tweede Gemeente Gasfabriek. De monumentale panden ontworpen door stadsarchitect Adam Schadee herinneren nog aan die tijd. Nu vind je er de Gemeentelijke Plantsoenen en Reinigingsdienst. De kantine is in het oude magazijn van de Gasfabriek ondergebracht.

Vlakbij de poort vind je vier herdenkingsmonumenten. Ze herdenken in totaal 34 Haagse gemeenteambtenaren, die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Ze waren werkzaam bij de de Gemeentelijke plantsoenendienst, het Gemeentelijke Energiebedrijf, het Gemeentelijke Gasbedrijf en de Gemeentelijke Reinigingsdienst. De omgekomen ambtenaren hadden onder andere een Joodse achtergrond, waren Jehova’s getuige, zaten in het verzet, waren als dwangarbeider aan het werk gezet.

Wandelroute Den Haag Street Art en herleefd erfgoed

Wil je deze afwisselende wandelroute langs fraaie Street Art en herleefd erfgoed ook lopen? Kijk hieronder voor de wandelroute.

Street Art Route Binckhorst

De organisatie The Hague Street Art heeft ook een wandeling ontwikkeld over de Binckhorst. Kijk hieronder voor de Street Art Route Binckhorst.

Volg me ook via

• Facebook
• Instagram
• Twitter