Eens in de twee jaar is het zover: ARTZUID. Sinds 2009 verandert Oud-Zuid dan in één lange beeldenroute. Overal in de wijk, vooral op de Apollolaan en de Minervalaan, staan grote sculpturen, kleurrijke installaties en kleinere werken. De kunst is van nationale en internationale kunstenaars. Het staat gewoon op straat. Zo kun je er op je gemak langs wandelen. De negende editie van ARTZUID vindt plaats van mei tot en met september 2025.
Station Amsterdam Zuid en Zuidasdok
Ik combineer mijn bezoek aan ARTZUID met een wandeling door Amsterdam Zuid. Dit doe ik volgens de route Nieuw en Oud Zuid uit mijn favoriete wandelgids “Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam”. Ik start mijn wandeling bij station Amsterdam Zuid. Het eerste stuk is niet de mooiste route: kranen draaien, bouwhekken staan er en er zijn omleidingsborden. Hier wordt gewerkt aan het Zuidasdok. Dit is een groot project waarbij de A10 Zuid deels onder de grond gaat. Station Zuid wordt uitgebreid tot een groot internationaal knooppunt. Om het gebied toch leefbaar te houden, zijn tijdelijke zitjes, bloembakken en brede looppaden gemaakt.
De rechtbank en de reus
Op weg naar het Olympisch Stadion kom ik langs het nieuwe gebouw van de Rechtbank Amsterdam. Het is een groot zwart gebouw met strakke lijnen. Voor de ingang staat een beeld dat je niet kunt missen. Het is een enorme reus op grote wandelschoenen. De reus is licht voorovergebogen en houdt een uil, eikel en pijl in zijn hand. Dit kunstwerk heet “Love or Generosity” van de Amerikaanse kunstenaar Nicole Eisenman. De uil staat voor kennis en wijsheid, de eikel voor bescherming en groei, en de pijl voor volharding en focus. Het is opvallend stil hier. Ik kan er een speld horen vallen.
Door Buitenveldert
Ik loop verder door Buitenveldert. Het is een wijk uit de jaren vijftig en zestig met brede straten. Er is veel groen en een mix van laagbouw en appartementen. Ik passeer de Rooms-katholieke begraafplaats Buitenveldert. Hier liggen onder anderen cabaretier Wim Sonneveld en de accordeonist van de Film van Ome Willem, Harry Mooten, begraven.
Even verder staat het Geert Groote College, ontworpen door SeARCH Amsterdam. Niet ver daarvandaan ligt de Gerrit Rietveld Academie. Het is een strak en modern gebouw. Studenten zitten buiten op het plein te praten.
Het Olympisch Stadion
Via de Stadionbrug, versierd met beelden van stadsbeeldhouwer Hildo Krop, kom ik uit bij het Olympisch Stadion. Het stadion werd gebouwd voor de Olympische Spelen van 1928 door architect Jan Wils. De hoge toren, ooit bedoeld voor de Olympische vlam, is nog altijd een blikvanger. Op het plein voor het stadion neem ik even de tijd om wat foto’s te maken.
Vlak naast het stadion is een klein pleintje met een buurtmarkt. Er staan maar een paar kramen, maar de sfeer is gezellig. Mensen drinken koffie, praten bij en groeten elkaar alsof ze elkaar al jaren kennen. Het voelt bijna alsof ik in een dorp loop in plaats van in de hoofdstad.
Kunst op het Stadionplein
Op het Stadionplein staat ‘11 Rue Simon-Crubellier’ van Matthew Darbyshire. Het is een soort open appartement, gegoten in brons en beton, compleet met stoelen, tafels en kastjes. Een paar meter verder staan 26 kleurrijke beelden van de Spaanse kunstenaar Cristóbal Gabarrón. Zijn werk is geïnspireerd op de Olympische Spelen en gaat over beweging, verbinding en menselijkheid. De kleuren steken fel af tegen het grijze plein. Dit werk maakt ook deel uit van ARTZUID 2025.
Openluchtmuseum Stadionbuurt
Ik wandel verder door de Stadionbuurt, een voorbeeld van de Amsterdamse School. Het lijkt alsof ik me hier in een openluchtmuseum bevind. De gevels hebben veel sierlijke details en bijzonder metselwerk. Je vindt hier ook beelden van beeldhouwer Hildo Krop. Deze buurt werd vanaf 1919 ontworpen door architect Jan Gratama, in opdracht van Arie Keppler van de Gemeentelijke Woningdienst. Gratama ontwierp ook Betondorp en de Transvaalbuurt in Amsterdam-Oost.
The Unknown Loser van Ram Katzir
Bij de Marathonweg zie ik het kunstwerk ‘The Unknown Loser’. Het bestaat uit vier reliëfs van marathonlopers. Twee zijn uit de jaren 30 en gemaakt door Kees Smout. Twee andere zijn uit 2004 en gemaakt door Ram Katzir. Katzir voegde een uitgeputte loper toe als tegenhanger van de frisse lopers van Smout.
Wil je meer weten over het werk van Ram Katzir? Lees hier mijn eerdere blog.
Haarlemmermeerstation
Bij de Amstelveenseweg passeer ik het Haarlemmermeerstation, ontworpen door Van Emmerik naar een ontwerp van Karel de Bazel. Het gebouw uit 1915 was een kopstation voor de spoorlijn naar Aalsmeer en Uithoorn. Na het stopzetten van het reizigersverkeer in 1950 stopte ook het goederenverkeer in 1972. Sinds 1975 is het station in gebruik door de museumtramlijn. Het terrein wordt nu ontwikkeld tot een woongebied met 500 woningen, maar is nog afgezet met bouwhekken.
Meest gefotografeerde platanen van de Lomanstraat
Ik steek de straat over en loop door de Lomanstraat, een bekende Instagram-spot. De platanen hier raken elkaar bijna bovenin. Ze groeiden scheef omdat ze naar het zonlicht zochten. Door de hoge huizen hebben de bomen zich van de bebouwing afgewend en is een overdekte straat ontstaan. In alle jaargetijden is dit een mooi plaatje.
Toiletgebouwtje in Amsterdamse Schoolstijl
Mijn route gaat verder door Oud Zuid. In de Sophialaan wandel ik langs statige huizen en kijk uit over het water van het Willemspark. Het doet me denken aan het Park Honingen in Rotterdam.
Bij het Valeriusplein sta ik oog in oog met een mooi voorbeeld van Amsterdamse School-architectuur. In 1922 ontwierp Jan de Meyer twee halfronde toilethuisjes in deze stijl. Ze zijn half verzonken in het plein en uitgevoerd in beton met smeedijzeren details. Het waren de eerste moderne ondergrondse wc’s van Amsterdam. Nu zit er bijvoorbeeld een schoonheidssalon in één van de huisjes.
Amsterdams Lyceum
Ik loop onder het gebouw van het Amsterdams Lyceum door. Het gebouw is ontworpen door de gebroeders Baanders. Het is in Amsterdamse Schoolstijl gebouwd. Het staat op de grens van Oud en Nieuw Zuid. Bij de school hoort de Lyceumbrug van architect Piet Kramer, met beeldhouwwerken van Hildo Krop. Aangrenzend ligt een jachthaventje, zodat leerlingen per kano of boot naar school konden komen.
Monument Indië-Nederland
Tegenover de Lyceumbrug bij het Olympiaplein staat het Monument Indië-Nederland. Dit monument was eerst gemaakt voor generaal Van Heutsz, een belangrijke maar ook omstreden man uit de koloniale tijd. Het is ontworpen door architect Gijsbert Friedhoff en beeldhouwer Frits van Hall. Omdat veel mensen het oneens waren met dit eerbetoon, kreeg het monument in 2004 een nieuwe naam en betekenis. Het herdenkt nu de hele geschiedenis tussen Nederland en Indië.
ARTZUID
Na een lange wandeling met mooie kunst en architectuur kom ik aan bij ARTZUID op de Apollolaan. Dit jaar is de tentoonstelling getiteld ‘Verlichting’. Het viert de 750ste verjaardag van Amsterdam en brengt een eerbetoon aan vrijheid, tolerantie en vooruitgang. Ik loop onder de hoge bomen van de Apollolaan. Aan het eind zie ik het indrukwekkende werk van Artelier van Lieshout. Het toont macht en onmacht in een ruiterbeeld.
De bomen maken plaats voor een grasveld met bloemen. Hier zie ik het werk ‘Yolandita’ van de Spaanse kunstenaar Jaume Plensa. Ik ken hem ook van zijn werk bij het station van Leeuwarden en het Palau de la Música in Barcelona.
Wil je meer weten over het werk van Jaume Plensa? Lees hier mijn eerdere blog.
Tussen de bloembedden staat ‘Horizons’, een groot aluminium kunstwerk van Jean-Marie Appriou. Het is een boot met twee astronauten die door tijd en ruimte reizen. Het verhaal is gebaseerd op oude Egyptische legendes over boten die de zon volgen. Het gaat over ontdekken, reizen en zoeken naar wie we echt zijn.
Verderop staan de fragiele gouden beelden ‘Integrity’ en ‘Respect’ van Carin Scholten. Ze doet voor de derde keer mee aan ARTZUID. Haar vredige beelden gaan over eerlijkheid en respect. Ze staan vlakbij een bankje waar de bekende criminelen Willem Holleeder en Willem Endstra werden gefotografeerd.
Ik wandel de Minervalaan op, waar ARTZUID doorgaat. Naast mooie beelden zijn hier ook prachtige oude panden. Op de hoekpanden zie ik de kapitelen van de arcades. Beeldhouwers Anton Radaecker, Jacob Kaas en Thomas Andreas Vos hebben ze versierd. Ze beelden de vier jaargetijden uit, landbouw, bouwwerkzaamheden en portretten van belangrijke Amsterdamse wethouders en architecten.
Ik loop weer richting station Amsterdam Zuid. Bij de entree van de Minervalaan, tussen de monumentale vleugelnootbomen, staat het opvallende kunstwerk ‘Kettingreactie’ van Isa van Lier. Ze maakte een ketting van kleurige gezichten. Een vrolijk en bijzonder werk om mijn wandeling mee af te sluiten.
Wandelroute Nieuw en Oud Zuid
Wil je ARTZUID ook combineren met een wandeling door Amsterdam-Zuid?
Kijk hieronder voor de wandelroute en de wandelgids.
Volg me ook via
Vera Wandelt 