Acht keer herinneringen aan de oorlog Rotterdam

In februari 2022 verscheen de wandelgids “Rotterdam acht keer anders” met acht verschillende themawandelingen door de Maasstad. Dit is de derde wandelgids in de reeks, die routemaker Gerard Goudriaan ontwikkelde. Hij bracht eerder de gidsen “Amsterdam acht keer anders” en “Utrecht acht keer anders” uit. Met de nieuwe wandelgids in de hand ga ik in een weekend in maart op pad met één van de acht routes “Herinneringen aan de oorlog”.

Om in het thema te blijven licht ik acht oorlogsherinneringen in Rotterdam uit, die ik tijdens deze indrukwekkende wandelroute aandoe. De oorspronkelijke wandelroute start bij Rotterdam Centraal en eindigt bij Rotterdam Blaak. Ik loop de route andersom en wandel vanaf Blaak, naar de Oude Haven en kom bij het Oostplein. Vanaf daar ga ik langs de Maasboulevard over de Willemsbrug en kom op het Noordereiland. Bij het Poortgebouw bij de Entrepotdok sta ik stil bij het Joods kindermonument. Ik wandel over de Erasmusbrug weer richting het centrum en maak een uitstapje naar wonderschone historische tuin Schoonoord. Vanaf daar loop ik via de Veerhaven weer richting het centraal station.

Voor de achtergrondinformatie in deze blog heb ik gebruik gemaakt van de website www.brandgrens.nl.

Het Witte Huis en de Oude Haven

Het begin van onze route gaat door de Oude Haven. Gezien het vroege tijdstip is een groot deel van de terrassen nog leeg. Een groepje Vlaamse hobbyfotografen zet de historische haven met het Witte Huis, op de kiek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het 43 meter hoge gebouw in art-nouveaustijl in de frontlinie. Het gebouw was net als de Sint-Laurenskerk wel beschadigd, maar overeind gebleven. Kogelgaten herinneren nog aan de oorlog.

2. Het bombardement van 14 mei 1940 en de Brandgrens

In Rotterdam zijn op veel plekken herinneringen aan de oorlog zichtbaar. Rotterdam-Centrum, Kralingen en Rotterdam-Noord werden door een zwaar bombardement op 14 mei 1940 voor een groot deel verwoest. Direct na het bombardement ontstonden op vele plekken branden. Meer dan 25.000 woningen, maar ook kerkgebouwen, winkels, fabrieken, werkplaatsen en cafés en restaurants gingen verloren.

Bij de Oostzeedijk kom ik tegels met een afbeelding van vlammen tegen. In deze iconen zijn vlammen en een silhouet van een Heinkel-bommenwerper en het beeld van Zadkine “De Verwoeste stad” te zien. Sinds 14 mei 2010 is het bombardement gemarkeerd met deze beeldkenmerken. Met een wandelroute van 12 kilometer kun je langs de brandgrens van Rotterdam lopen. Kijk hieronder voor meer informatie over deze wandelroute.

wandelen langs de brandgrens van rotterdam

3. Subtropisch zwemparadijs Tropicana

Vanaf het Oostplein wandel ik richting de Maasboulevard. Ik kom langs het leeg vervallen gebouw van het voormalig subtropisch zwemparadijs Tropicana. Op de plek waar ooit de Rotterdammers genoten van tropische sferen, stond het station Rotterdam Maas, dat tijdens de oorlog volledig werd verwoest.

4. De Hef en het Noordereiland

Via de rode Willemsbrug kom ik op het Noordereiland. Op 10 mei 1940 landden hier de Duitsers. Veel plekken van dit eiland namen de bezetters onder vuur. De bewoners waren als het ware gegijzeld.

Tijdens deze wandeling zie ik meerdere malen de Koningshavenbrug , in de volksmond ook wel De Hef genoemd. De brug is tot 1993 nog in gebruik als spoorweghefbrug en vormde een deel van de spoorlijn van Breda-Rotterdam. De brug is ontworpen door de ingenieur Joosting en op 31 oktober 1927 ging de spoorwegbrug open. Op 14 mei 1940 raakte de brug zwaar beschadigd tijdens het bombardement op Rotterdam.

5. Loods 24 en het Joods kindermonument

Ik passeer de Entrepothaven, waar ik een beeld van de Rotterdamse zakenman Lodewijk Pincoffs zie. Met de door hem opgerichte Rotterdamsche Handelsvereeniging speelde hij een belangrijke rol in de totstandkoming van de Rotterdamse havens. Hij was geliefd, maar ook omstreden door zijn frauduleuze praktijken.

Voor de oorlog woonden meer dan 10.000 joden in Rotterdam. In 1942 en 1943 werden vanaf de verzamelplaats Lood 24 aan de Stieltjesstraat joden via station Delftsche Poort naar Kamp Westerbork vervoerd.

Vlakbij het Poortgebouw is sinds 2013 een Joods kindermonument met de bijna 700 namen van joodse kinderen, die vanaf Loods 24 naar Westerbork en daarna naar Auschwitz en Sobibor zijn vervoerd. Het was zeer aangrijpend om de namen van de omgekomen kinderen te lezen. Naast de plaquette staat een deel van de muur, die Loods 24 omzoomde.

6. Willem Witvliet de oprichter van de allereerste Rotterdam Marathon

Mijn route gaat over de altijd imposante Erasmusbrug. Op 10 april aanstaande gaan weer tienduizenden hardlopers over deze brug om meer dan 42 kilometer hardlopend af te leggen.

Tijdens de oorlog in 1944 werd Willem lid van de atletiekvereniging Pro Patria. Als jonge soldaat deed hij mee aan de Slag om de Residentie nabij Den Haag. Na de oorlog organiseerde hij in 1981 de allereerste Rotterdamse Marathon. Willem overleed op 2 februari 2021 op 100 jarige leeftijd.

7. Grafsteen David Mees in de historische Tuin Schoonoord

Op de rechteroever van de Maas loop ik naar de historische tuin Schoonoord. De tuin kent een lange historie. De tuin ligt op de Muizenpolder en was één van de eerste buitenplaatsen. In 1816 kreeg het de huidige naam Schoonoord en in 1860 werd de tuin ontworpen door de beroemde landschapsarchitect Jan David Zocher en voor een groot deel aangelegd in Engelse landschapsstijl. In 1928 werd de brug aan de Kievitslaan gebouwd en was het de privétuin van de familie Mees. In 1973 werd de tuin voor publiek toegankelijk en in 1996 werd de tuin overgedragen aan de Stichting Schoonoord met als doel om de tuin te onderhouden en publiek toegankelijk te laten zijn.

Ondanks het mooie weer is het opvallend rustig in de verborgen groene parel. Hier en daar geniet een wandelaar van het park, dat met de krokussen en de narcissen de eerste tekenen van de lente laten zien.

Midden in het kleine wandelpark kom ik bij de grafsteen van David Mees, de twintig jarige zoon van de familie. Op 5 mei 1945, notabene op de dag dat Nederland werd bevrijd, schoot een nog niet ontwapende Duitser David dood.

8. Willem Ruys en het Lloyd-monument

Ik verlaat de serene tuin en wandel ik via de Veerhaven weer terug naar de Maas. Aan het eind van de Calandstraat sta ik even stil bij het Lloyd-monument. Het monument is ter nagedachtenis aan de gevallenen van de Nederlandse rederij Koninklijke Rotterdamsche Lloyd. De Duitsers fusilleerden Willem Ruys, de directeur van Lloyd, in augustus 1942. Op een plaquette staat de tekst van zijn afscheidsbrief, die hij op de dag van zijn dood aan zijn personeel schreef.