Eind maart 2022 presenteert Uitgeverij Ginko de nieuwe wandelroute “Jugendstil en aanverwante stijlen, een wandelroute door Leiden” van Rijkert Knoppers en Conny Kalkhoven. Ik ben uitgenodigd voor de presentatie van de nieuwe route. Eén van de routemaker Knoppers laat zich inspireren door het boekje “Krullen, lijnen en zweepslagen in Leiden”. In 1994 liep kunstgeschiedenis studente Petra Kotterman stage bij de gemeente Leiden en maakte dit boekje over Jugendstil in Leiden. Bij de presentatie is Petra Kotterman ook aanwezig en is vereerd dat haar stageproject bijna dertig jaar later een inspiratiebron is voor de nieuwe wandeling.

Kroonvilla en Paco Ciao

In het weekend na de uitreiking test ik de route langs Jugendstil en Amsterdamse School meteen uit. Ik start de wandeling bij het Centraal station. En na honderd meter sta ik bij Stationsweg 25 oog in oog met de Kroonvilla naar ontwerp van Christiaan Bernhard Posthumus Meyjes. In het pand uit 1898 met reliëfs en ornamenten is nu café restaurant Paco Ciao in gevestigd. Ik werp even een blik binnen dit gracieuze gebouw met dito inrichting. Om bij de ingang van dit restaurant te komen, moet je door een kastdeur stappen.

De Kegelbaan  

Het meest verrassende kijkpunt van de wandeling is wel de Kegelbaan aan de 2^e Binnenvestgracht. Ik heb nooit geweten, dat in de lange muur achter café restaurant van der Werf een heuse kegelbaan zit. De baan uit 1897 is ontworpen door W.C. Mulder en is nog steeds in gebruik. Ik kijk even door de glasdeuren naar binnen en zie een houten kegelbaan, kegelballen en kegels.  

Grachtenpand Oude Singel

Ik wandel langs Molen De Valk richting de Beestenmarkt en de Oude Singel. Aan de Oude Singel 14 maak ik een foto van sierlijke raam boven aan de deur van het voormalig Grachtenpand van koopman Johannes Nicolaas van der Reijden.

Brugwachtershuisje Mare brug

Ik passeer Museum de Lakenhal, waar het nog opvallend rustig is gezien de musea gewoon weer open zijn. Bij de Mare brug stond ik even stil. In het voormalig brugwachtershuisje zit nu de expositieruimte van de Grachtwacht. Ze werken aan plastic-vrije grachten en maken mensen bewust van de stadsnatuur in en rondom de gracht. Kijk hieronder voor meer informatie over de Grachtwacht.

Jugendstil panden aan de Lange Mare en de Janvossensteeg  

Op de Lange Mare wandel ik haast langs één van de fraaiste Jugendstil panden van de wandeling. Op nummer 53 vlakbij de bloemenwinkel Fiori Bloemen zie ik een winkel met werkplaats uit 1912. Het is ooit gebouwd in opdracht van de Leidse meubelmaker Jacobus van der Steen en heeft een opvallend mooie voorgevel.  Ik maak een uitstapje naar de Janvossensteeg waar op nummer 37 en nummer 43 twee fraaie Jugenstil panden te zien zijn.

Muurreclame in Jugendstil

Ik steek de Haarlemmerstraat over en kom via de Dullebakkersteeg bij de Oude Rijn.  Op de muur van deze steeg is muurreclame in Jugendstil letters aangebracht.  

Ik steek de gracht over met de Dullenbrug en loop richting de Hooglandse Kerk en kom bij de Hooglandsekerk-Choorsteeg bij een voor mij verborgen parel, café De Bonte Koe.

Café De Bonte Koe

Het café uit 1910 is gevestigd in een pand, dat ooit was bedoeld als slagerij. Helaas is het café op dit tijdstip nog gesloten, maar als ik even door het raam naar binnen kijk, doet een medewerkster van de kroeg open. Ik mag even binnenkijken en de oorspronkelijke functie van het pand is nog steeds zichtbaar door de Jugendstil tableaus, waar koeien op zijn afgebeeld. De vriendelijke mevrouw laat mij een fotoalbum zien met oude foto’s van het café.

Woonhuis Hooigracht

Ik verlaat het dranklokaal en op de Hooigracht 26 zie ik een sierlijke woning met veel kenmerken van Jugendstil. De grote etalageramen zijn voorzien van tussenstijlen met gebogen hout.

Art Nouveau en Jugendstil aan de Hogewoerd

Ik loop richting de Hogewoerd, waar we haast weer langs één van de smaakvolle gebouwen van de route wandel. Op de hoek van de Hogewoerd en Watersteeg zie ik het winkelwoonhuis van voormalig koekfabrikant Van der Linden. Het gebouw in Art Nouveau stijl uit 1911 is ontworpen door architect P.J. Perquin. Hij won in 1910 met dit ontwerp de architectuurprijs.

Aan de Hogewoerd 18 kom ik nog een pand tegen met de kenmerken van Jugendstil. Het staat echter in de steigers om gewezen pand van de zoetwarenfabrikant Cornelis Jamin mooi op de foto te zetten.

Amsterdamse Schoolstijl aan de Jan van Houtkade

Ik maak een uitstapje naar de Jan van Houtkade om een woonhuis naar ontwerp van de architect W.J. Kret te bekijken. Zijn bouwstijl is verwant aan de bekende Amsterdamse Schoolstijl. Ik vind vooral de glas in loodramen erg mooi.

Strakke Jugendstil aan de Doezastraat

Ik wandel door de altijd gezellige Doezastraat, waar op nummer 1, het gebouw van Uitgeverij Sijthoff, één van mijn kijkpunten is. Het pand naar ontwerp van W.C. Mulder is met zijn hardstenen en kolommen en glas-in-loodramen opgetrokken in strakke Jugendstil.

Ik verlaat de stenen gebouwen en onze route gaat even door het groen. Op het gras van het Van der Werfpark genieten velen van de zon. Ik maak een tussenstop bij de Multivlaai aan de Korevaarstraat voor koffie en een heerlijk stukje vlaai.

Jugendstil aan de Breestraat en de Nieuwe Rijn

Na de lekkere versnapering vervolg ik mijn route en wandel door de Breestraat waar een aantal Jugendstil panden op nummer 146 en 106 te bezichtigen is.

Het is zaterdag en op de Nieuwe Rijn stonden marktkramen. Er hangt een gemoedelijke sfeer. De terrassen zitten vol door het mooie weer. Ik moet goed opletten dat ik mijn kijkpunten niet voorbij loop. Aan de Nieuwe Rijn 27 en 8 zie ik twee voorbeelden van Jugendstil. Ik verlaat de drukke Nieuwe Rijn en loop richting het Pieterskwartier.

Amsterdamse Schoolstijl aan de Zonneveldstraat  

Aan de Zonneveldstraat 10 zie ik het bijzondere voormalige politiebureau uit 1927. Het opvallende gebouw is ontworpen in Amsterdamse Schoolstijl dat je herkent aan de metselverbanden, de vlaggenmastenhouders en de witte relingen voor de ramen.

Voor het monumentale pand zie ik twee stenen koffers dat onderdeel is van het kunstwerk “Bagage” van de kunstenaar Ram Katzir. Het bestaat uit zes ouderwetse stenen koffers, die verspreid door Leiden staan. Het is een monument ter nagedachtenis aan de Joodse Leidenaren die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. In het politiebureau werd de razzia gecoördineerd.

Old School Pieterskerkhof

Ik wandel verder richting het Pieterskwartier, ook wel het Quartier Latin van Leiden genoemd. De kersenbloesem staan fraai in bloei voor de Pieterskerk.

Aan het Pieterskerkhof zie ik nog een fraai staaltje Amsterdamse Schoolstijl. In 1924 maakten vader en zoon van der Laan het ontwerp voor de Rooms-katholieke ULO-school. Tot 2020 zat in het gebouw nog de horeca “Old School”.

Leidsch Dagblad aan de Witte Singel

Het is niet het laatste gebouw in Amsterdamse School Stijl, want bij de Witte Singel zie ik het in het oog springende vroegere pand van het Leidsch Dagblad. Architect Willem Dudok ontwierp het gebouw en Willem Coenraad Brouwer de ornamenten.

Woningen in het Transvaalhof

Mijn route gaat verder richting de Morsweg waar ik de arbeiderswoningen in het Transvaalhof ga bezichtigen. Mijn verwachtingen zijn hoog, omdat ik best even om moet wandelen voor de 174 woningen. Ik moet eerlijk bekennen dat ik het Transvaalhof na alle fraaie architectuur wel wat vind tegenvallen. Architect Bernard Buurman maakte in 1917 het ontwerp. Hij liet zich voor zijn creatie inspireren door de Amsterdamse Schoolstijl en de prairiehuisstijl van Frank Lloyd Wright.

Jugendstil en aanverwante stijlen

Wil je ook smullen van de fraaie architectuur van Leiden? Kijk hieronder voor meer informatie over de wandelroute “Jugenstil en aanverwante stijlen, een wandelroute door Leiden”.

Volg me ook via 

• Facebook
• Instagram
• Twitter